PROBLEM ÇÖZME BECERİSİ KAZANMA
Bu konu ile ilgili toplam 5 adet etkinliğimiz vardır. Tüm etkinlikler aşağıdadır.
ETKİNLİK 1
KAZANIMLAR:
Bir problem hakkında çevresinden veri toplar.
ANAHTAR KELİMELER:
Veri, Veri Türleri
UYGULAMA:
Bilgisayarlar bir problemi çözmek için ya da bir çalışmanın sonucunu ortaya çıkarmak için önce konuya dair veri toplar, sonra da bu verileri işlerler. Çözülecek bir sorun varsa önce bu sorunu meydana getiren etkenler hakkında veri toplamak gerekir. Sonra da bu veriler işlenerek sorunun çözümüne ulaşılması beklenir. Bu sebeple verileri doğru bir şekilde toplamak önemlidir.
Öğrencilere günlük yaşamlarına dair ne gibi sorunlarla karşılaştıkları sorulur ve sonrasında bu soruna dair sorular yöneltilerek, sorunun sebebi ve çözüme ulaşmak için gerekli verilerin nasıl toplanacağı örneklendirilir.
Örneğin; öğrenci, sorun olarak ev ve okul arasındaki yolun bozuk olduğunu söylediyse;
– Son zamanlarda bölgenin çok yağış alıp almadığı
– Sokakta bir altyapı çalışması yapılıp yapılmadığı,
– Altyapı çalışması yapıldıysa ne tür bir çalışma yapıldığı (Su, elektrik, doğalgaz, iletişim hatları … Bunların tespiti için çalışmaya dair bilgi tabelalarının okunması gerektiği söylenir.)
– Yoldan geçen araç tipleri (yük kamyonları ya da iş makinelerinin geçip geçmediği)
gibi sorular yöneltilerek sorunun kaynağı belirlenebileceği, sonra da sorunu ortaya çıkaran kaynağa (altyapı şirketi vb) ya da yolun tamiratından sorumlu kuruma ulaşılarak gerekli çalışmanın yapılması için istekte bulunulabileceği belirtilir.
Öğrencinin soruları cevaplarken ortaya koyduğu verilerin ne tür veriler olduğu diğer öğrencilere sorularak önceki hafta verilen konu hatırlatılmış olur.
Dersin son 10 dakikası öğrencilerin teneffüs ihtiyaçları için kullanılır. (Teneffüs sırasında “Kantin Sırası” etkinliği yapılacaktır.)
Kantin Sırası:
Öğrenciler okul kantinini rahatça görebilecekleri bir alana götürülerek teneffüse çıkan öğrencilerin kantin sırasındaki davranışları gözlemlenir.
Öğrencilerden kantin sırasında uygunsuz davranış gösteren öğrenciler hakkında veri toplamaları ve not etmeleri istenir.
– Sırayı bozan kaç öğrenci vardır?
– Sırayı bozan öğrenciler kimlerdir?
– Zil çaldığında sıradaki öğrenciler ne yapıyor?
– Öğrencilerin sırayı bozmaktaki amacı ne olabilir?
– Kantin sırasında bekleyenler için rahat bir sıra ortamı var mıdır? Sıradakiler güneşten ya da yağmurdan korunabiliyor mu?
– Öğrenciler bir ürün almak için ne kadar süre bekliyorlar?
– Kantin sırasının düzen/düzensizliğini gösteren fotoğraflar çekilir. (Öğretmenin cep telefonu kullanılabilir)
– Kantin sırasının düzen/düzensizliğini gösteren video çekilir. (Öğretmenin cep telefonu kullanılabilir)
Çalışma yapıldıktan sonra, okul bahçesi / kantin / sınıf ortamlarından birinde öğrencilerin topladıkları verileri türlerine göre ayırmaları istenir.
– Sırayı bozan öğrenci sayısının veri türü; “sayı”
– Sırayı bozan öğrencilerin isimlerinin veri türü; “metin”
– Zil melodisinin veri türü; “ses”
– Öğrencilerin sırayı neden bozdukları sorusuna verdikleri yazılı cevap; “metin”
– Öğrencilerin bekledikleri süre bilgisinin veri türü; “sayı”
– Kantin sırası fotoğraflarının veri türü; “resim”
– Kantin sırasının düzenini gösteren videonun veri türü; “video” olacaktır.
ETKİNLİK 2
KAZANIMLAR:
Veriyi farklı biçimde düzenler.
ANAHTAR KELİMELER:
Verileri Düzenleme, Sıralama, Karşılaştırma, Neden-Sonuç İlişkisi
UYGULAMA:
Çevremizdeki birçok varlığı belirli özelliklerine göre düzenlememiz gerekebilir. Örneğin, varlıkları boyuna göre, ağırlığına göre, yaşına göre, yeni/eski oluşuna göre sıralamak gibi…
Varlıkların farklı özelliklerine göre farklı türde verileri ele alabiliriz. Meselâ öğrencilerin boylarını ele alarak, boy sıralaması yapılabilecekken; notlarını ele alarak başarı sıralaması yapılabilir. Sıralama etkinlikleri neden-sonuç, karşılaştırma ve zaman kavramlarının gelişmesinde oldukça etkilidir.
Birinci etkinliğimizde (örnek-1); öğrencilerden, arkadaşlarından topladıkları, hangi ayda doğduklarına dair verileri çetele haline getirerek, bu verilerle grafik oluşturup sonrasında da grafiğe bağlı soruları cevaplandırmaları beklenmektedir.
İkinci etkinliğimizdeyse (örnek-2); meyveleri boyutlarına göre büyükten küçüğe ve alfabetik olarak a’dan z’ye sıralamaları istenmektedir.
Bu etkinliklerle öğrencilerimizin verileri sıralama, düzenleme ve görselleştirme kazanımını edinmeleri hedeflenmektedir.
ETKİNLİK 3
KAZANIMLAR:
Bilgiyi farklı şekilde gösterme
ANAHTAR KELİMELER:
Gizli kod, Mantıksal Düşünme
UYGULAMA:
Bilgisayarda veriler bilgisayarın anlayacağı şekilde dönüştürülerek (2’lik sayı sistemi) tutulur veya baska bilgisayara aktarılır. Bunu nedeni dünya üzerinde birçok farklı dil, kelime, sayı ya da veri türü olmasından kaynaklıdır. (Yazı, sayı, fotoğraf, video örnekleri verilebilir). Bu bilgilere tekrar ulaşmak istediğimizde ise bilgisayar bizim anlayacağımız şekle dönüştürür. Bu etkinliğin amacı farklı türdeki bilgileri birbirlerinin yerine kullanmaktır.
Bu etkinlikle harfleri ve sayıları birbirlerinin yerine kullanarak gizli kodları çözmeye çalışacağız.
ETKİNLİK 4
KAZANIMLAR:
Verileri özelliklerine göre gruplar
ANAHTAR KELİMELER:
Veri, Veri Türleri, Verileri Gruplandırma
UYGULAMA:
Günlük yaşantımızda farkında olmadan çevremizden birçok bilgi alır ve bunları işleyerek hayatımıza devam ederiz. Örneğin, dışarı çıkmadan önce hava durumuna göre giyiniriz. Yolumuz uzunsa evden erken çıkarız. Sizin günlük yaşamınızda karşılaştığınız başka ne gibi bilgiler var? Havanın yağmurlu, güneşli, soğuk olma durumları; yolun 100 metre, 500 metre ya da 1 kilometre uzunluğunda oluşu gibi bilgilere “veri” denir.
Verileri özelliklerine göre 3’e ayırarak inceleyebiliriz:
– Sayısal Veri
– Karakter Veri
– Mantıksal Veri
Örneğin, toplama işleminde kullandığımız sayılar, yaşımız, kaç kalemimizin olduğu gibi bilgiler sayısal verilerdir. İsmimiz, yaşadığımız şehir, okulumuzun adı, sınıfımızın adı gibi bilgiler karakter veri olarak adlandırılır. Yalnızca iki ihtimalli olan durumları kontrol etmek için kullanılan “var/yok”, “evet/hayır” gibi veriler ise mantıksal veridir.
Yukarıdaki tabloyu görsele bakarak doldurunuz ve tabloya yerleştirdiğiniz verilerin türlerini tespit etmeye çalışınız.
ETKİNLİK 5
KAZANIMLAR:
Problemin çözümü için istenenleri ifade eder.
ANAHTAR KELİMELER:
Problemi Tanımlama, Problemi Çözme, Problem Çözme Adımlarını Belirleme
UYGULAMA:
Örnek-1: Ayşe ellerini yıkamak için lavaboya gittiğinde lavabonun, boyuna göre yüksekte olduğunu gördü. Lavabonun seviyesine ulaşmak için bir çözüm aramaya başladı.
1.Problemi / Hedefi Tanımlama
Ayşe ellerini yıkayamıyor.
2.Problemi / Hedefi Anlama (Eldekiler / Sınırlılıklar)
– Lavabo Ayşe’nin ulaşamayacağı yükseklikte.
– Merdiven yok.
– Ayşe’nin boyu birkaç dakika içinde uzayamaz.
– Lavabonun seviyesi Ayşe’nin boyuna indirilemiyor.
– Banyoda üzerine çıkılabilecek eşyalar var.
– Evin diğer odalarında üzerine çıkılabilecek eşyalar var.
3.Çözüm Yollarını Belirleme
Banyodaki deterjan kutusu, çamaşır makinesinin üstündeki sabun tabağı, salondaki sehpa, oyun taburesini kullanabilir ya da lavaboya tırmanarak ellerini yıkamayı deneyebilir. (Öğretmen seçeneklerin neden uygun olup olmadığını açıklar)
– Deterjan kutusunun üstüne çıkabilir. (Kutu dengeli olmayacağı için düşüp incinebilir.)
– Salondaki sehpayı kullanmayı deneyebilir. (Sehpa ağır olduğu için taşırken kendisine ya da etraftaki eşyalara zarar verebilir.)
– Lavaboya tırmanabilir. (Islak ve kaygan olan lavaboya tırmanmaya çalışmak tehlikelidir. Düşüp, incinmeye sebep olabilir.)
– Sabun tabağını ters çevirip üstüne çıkabilir. (Tabak kırılıp zarar verebilir.)
– Oyun taburesini kullanabilir. (Tabureyi kullanmak çözüm yolları arasında en güvenli seçenektir.)
4.Uygun Çözümü Seçme
Çözüm yolları arasında, hedefe ulaştırmasının yanı sıra en güvenli çözüm tabure kullanmak olduğu için oyun taburesi seçilmelidir.
5.Çözümü Adım Adım İfade Etme
1- Başla
2- Banyodan çık
3- Odana git
4- Masanın taburesini al
5- Banyoya geri dön
6- Tabureyi lavabonun önüne yerleştir
7- Dikkatli bir şekilde taburenin üzerine çık
8- Ellerini yıka.
9- Bitir.
6.Çözümü Değerlendirme
Çözüm adımlarının doğru ve güvenli olup olmadığını büyüğünle tartış.
Örnek 2’yi öğrencilerin resim olarak yapmasını isteyiniz.
Örnek-2: Sibel beslenme saatinde beslenme çantasını evde unuttuğunu fark etti. Sizce Sibel bugünkü beslenme saatinde ne yapmalıdır?
1.Problemi / Hedefi Tanımlama
Sibel’in beslenme çantası yok.
2.Problemi / Hedefi Anlama (Eldekiler / Sınırlılıklar)
– Evde kimse yok.
– Evin anahtarı yok.
Not: Eldeki imkanları öğrenciler serbestçe üretebilir. (Telefon, para vb.)
3.Çözüm Yollarını Belirleme
– Öğretmeni aracılığıyla ailesine telefon edip beslenme çantasını okula getirmelerini isteme.
– Harçlığı ile kantinden yiyecek almak.
– Öğretmeninden yardım ister.
Not: Yukarıdakiler örnek çözümlerdir. Öğrenci, eldeki imkân ve hayal gücüyle farklı çözümler de üretebilir.
4.Uygun Çözümü Seçme
Çözüm yolları arasında seçtiği çözümü gerekçelendirerek açıklaması istenir.
5.Çözümü Adım Adım İfade Etme
Seçtiği çözümü adım adım ifade edip yazması istenir.
6.Çözümü Değerlendirme
Bulduğu çözümü öğretmenine anlatarak uygun olup olmadığını öğretmeniyle tartışır.
